جوان آنلاین: «فارن‌پالیسی» سپتامبر ۲۰۲۱ (شهریور ۱۴۰۰) گزارشی درباره «حسین امیرعبداللهیان» منتشر و در آن با استفاده از این مضمون که او از حامیان سرسخت محور مقاومت محسوب می‌شود، نوشت: «امیرعبداللهیان، قاسم سلیمانی در عرصه دیپلماسی است.» در واقع، «وزیر شهید» که پیش از تصدی وزارت، با فرمانده فقید نیروی قدس سپاه پاسداران در ارتباط بود، پس از آغاز فعالیت در قامت وزیر امور خارجه نیز ارادت خود را به شهید قاسم سلیمانی و محور مقاومت ابراز کرد و عملاً نشان داد که هشدار این نشریه امریکایی درباره روی کار آمدن سرباز دیپلماسی بی‌دلیل نیست. به ویژه که در زمان اوج‌گیری قدرت گروه تروریستی داعش در منطقه، شهید امیرعبداللهیان که عهده‌دار معاونت حوزه عربی - آفریقایی وزارت خارجه بود، در زمینه تقویت جبهه مقاومت اهتمام فراوانی از خود نشان داد. تنی چند از چهره‌های فعال و آگاه در عرصه دیپلماسی ایران در پاسخ به این پرسش «جوان» که چه دیدگاهی درباره سیاست خارجه شهید حسین امیرعبداللهیان دارند، رویکرد ناگسستنی وی در پیوند میان دیپلماسی و میدان را مدنظر قرار دادند.
مرضیه افخم، سفیر سابق ایران در مالزی و سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه می‌گوید: «خدمت همه مردم ایران و رهبر معظم انقلاب تسلیت عرض می‌کنم. این واقعه، ضایعه بزرگی بود. آنچه رقم خورد، غم بزرگی است که ان‌شاءالله با فعالیت همه‌جانبه در دولت از جمله سیاست خارجی، راه شهدا پیگیری خواهد شد.» او در توصیف امیر عبداللهیان می‌گوید: «ایشان از افرادی بودند که ادب و اخلاق سرآمد روش کاری‌شان بود. در طول جنگ غزه و طی بیش از هفت ماه گذشته شخصیتی را ارائه کردند که نشان دادند مقاومت در رأس دیپلماسی ایران است و آقای امیرعبداللهیان پیوند بین دیپلماسی و میدان را به تصویر کشیدند. ایشان بر اساس باور قلبی، فعالیت خستگی‌ناپذیری در زمینه دفاع از مقاومت و احقاق حقوق فلسطینیان داشتند و این اقدامات، برگ درخشانی در سیاست خارجی ایشان بود که حاصل عمر و باور ایشان محسوب می‌شود. من یک بار دیگر به خانواده محترم ایشان تسلیت عرض می‌کنم.»
سیاست به مثابه هنر
سید رسول موسوی، مدیرکل آسیای جنوبی وزارت خارجه می‌گوید: «امیرعبداللهیان درک کرده بود که سیاست هنر است و هنرمندانه سیاست را در خدمت اهداف ملی به کار گرفت. اولین هنر او، آشتی دادن اخلاق و سیاست بود. او با اینکه در سیاسی‌ترین نهاد کشور خدمت می‌کرد، لحظه‌ای اخلاق را فراموش نکرد. قدرت و نفوذ را با اخلاق پسندیده پیوند داد و حسن خلق در محیط کاری را از خود به یادگار گذاشت. دومین هنر او، پیوند دیپلماسی و مقاومت بود. او موفق شد آنچنان آمیزه‌ای از دیپلماسی و مقاومت در عرصه سیاست خارجی از خود به یادگار بگذارد که دیگر نتوان دوگانه‌سازی‌های مجازی دیپلماسی یا مقاومت را واقعیتی گریزناپذیر تصور کرد.» به گفته موسوی «سومین هنر او، قدرت جاذبه حداکثری بود. او هنرمندانه و با سعه صدر در تعامل و همفکری و همکاری با تمام نیرو‌های خادم در درون و بیرون دستگاه سیاست خارجی موفق شد مفهوم راهبردی اجماع در سیاست خارجی را تحقق عینی بخشد.»
کاظم غریب‌آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر می‌گوید: «بی‌شک، ملت ایران چندین دهه خدمات ارزنده رئیس‌جمهور شهید سید ابراهیم رئیسی را در قوه قضائیه، قوه مجریه و لباس خادمی امام رضا (ع) و همچنین خدمات ارزنده وزیر امور خارجه متعهد، انقلابی و مجاهد شهید دکتر حسین امیرعبداللهیان را فراموش نخواهند کرد.»
حسین جابری انصاری، سخنگوی اسبق و معاون پیشین وزارت امور خارجه، امیرعبداللهیان را دیپلماتی حرفه‌ای می‌خواند که همه رده‌های مختلف را طی کرد: «ایشان به ویژه در حوزه عربی، خستگی‌ناپذیر و با تمام وجود کار می‌کردند. کار برای ایشان در راستای عقیده و جهاد و میل خدمت به ایران و اسلام بود. رفتار آقای دکتر امیرعبداللهیان از ابتدا تا همین دیروز به عنوان عالی‌ترین مسئول دیپلماسی ایران، در برخورد با افراد مختلف در سطوح گوناگون وزارت خارجه به گونه‌ای بود که همگی در فقدان ایشان درگیر غمی فراگیر هستند.
مسئله اخلاص ایشان، موضوع دیگری است.» او می‌گوید: «فعالیت‌های آقای امیرعبداللهیان متمرکز در حوزه عربی- آفریقایی و موضوع مقاومت در دستور کار اصلی فعالیت ایشان بود تا جایی که بسیاری از ایشان با عنوان وزیر مقاومت یاد می‌کردند. اگر در صف نخست دیپلمات‌های ایران پس از پیروزی انقلاب ایران چند نفر را در جهت حمایت از مقاومت نام ببریم، بی‌هیچ تردیدی آقای امیرعبداللهیان در این فهرست قرار می‌گیرند. دوره پس از طوفان الاقصی و جنگ صهیونیست‌ها علیه غزه، از نقاط اوج درخشش شهید امیرعبداللهیان است.»
توازن شرق و غرب
سید رضا میرطاهر، کارشناس مسائل استراتژیک گفته است: «دولت سیزدهم نشان داد که به توازن در سیاست خارجی معتقد است و توسعه همکاری با همسایگان و کشور‌های اسلامی، متوازن‌سازی سیاست خارجی مبتنی بر اصل نه شرقی نه غربی در عین توجه و تأکید بر روابط با کشور‌های شرق و غرب در اولویت برنامه‌های خارجی‌اش قرار دارد.» او می‌گوید: «در این راستا ورود به مناسبات راهبردی با قدرت‌های شرقی به ویژه روسیه و چین در جهت مهار غرب و توازن‌بخشی به سیاست خارجی کشور صورت گرفت. ضمن اینکه توسعه روابط با این کشور‌ها در حوزه‌های مزیتی جمهوری اسلامی، سیاستی راهبردی است که باید مورد تأکید قرار گیرد. در این میان نقش شهید سید ابراهیم رئیسی و شهید حسین امیرعبداللهیان در تبیین و پیشبرد رویکرد نوین سیاست خارجی ایران بسیار حساس و تأثیرگذار بوده است. آنچه در این میان قابل ذکر است نقش مهم و غیرقابل‌انکار شهید حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری ایران در دولت سیزدهم در پیشبرد رویکرد دولت رئیسی در زمینه سیاست خارجی بود. شهید امیرعبداللهیان به مثابه یک دیپلمات ورزیده و آشنا به فنون و رموز دیپلماسی با سفر‌های متعدد خارجی و دیدار با شمار قابل‌توجهی از سران و مقامات دیگر کشور‌ها و نیز شرکت در بسیاری از نشست‌ها و کنفرانس‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نقشی بسیار تأثیرگذار در تبیین آرمان‌ها و اهداف جمهوری اسلامی ایران در عرصه خارجی، دفاع از منافع ایران و پیشبرد اهداف سیاست خارجی ایران در چند سال اخیر ایفا نمود.»
هنر آرمانگرایی در جهان رئالیستی
احمد کاظمی، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه و پژوهشگر ارشد اوراسیا دکتر امیرعبداللهیان را مجاهد نستوه در میدان دیپلماسی می‌خواند که پایه‌های علمی و عملی دیپلمات بودن را مرحله به مرحله از دانشکده وزارت امور خارجه شروع و تا پله پایانی یعنی سکانداری وزارت امور خارجه طی کرده بود: «تسلط بر واقعیات روابط پرآشوب بین‌الملل و تبحر در پیگیری اهداف آرمانی انقلاب اسلامی در جهان رئالیستی، هنر بزرگ دکتر امیرعبداللهیان در میدان دیپلماسی بود. اعتقاد دکتر امیرعبداللهیان به هیئت‌های اندیشه‌ورزی در حوزه‌های مختلف تصمیم‌گیری در وزارت امورخارجه و حمایت از تفکرات کارشناسی از دیگر ویژگی‌های این دیپلمات شهید است. دکتر امیرعبداللهیان نه تنها توانست با مدیریت مدبرانه و آینده نگرانه، جایگاه محور مقاومت را در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی تقویت و جنایات بین‌المللی رژیم صهیونیستی در غزه را در مجاری دیپلماتیک و سازمان‌های بین‌المللی پیگیری کند، بلکه سیاست خارجی کشور در حوزه سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در دوره خدمت ایشان تقویت شد که عضویت در سازمان شانگ‌های و بریکس از آن جمله است. وی به جرگه دوستان دیپلمات شهید خود مانند «غضنفر رکن‌آبادی» سفیر سابق کشورمان در لبنان پیوست. فعالیت دکتر امیرعبداللهیان و موفقیت‌های وی در توسعه روابط خارجی کشور نشان داد که دیپلمات انقلابی مورد تأکید مقام معظم رهبری تنها یک ایده نظری نیست بلکه منطبق بر مؤلفه‌های الگوی ایران اسلامی پیشرفت، یک تصویر آرمانی قابل تحقق است که تنها کسانی به آن می‌رسند که در کنار تبحر و تجارب دیپلماتیک، به آرمان‌های انقلاب اسلامی باور قلبی و عملی داشته باشند.»
